امام ‌حسن‌مجتبی(ع)، بیمارستان صحرایی احداث شده در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در منطقه عملیاتی طریق القدس.

این بیمارستان به مختصات جغرافیایی ۴۸درجه و۲دقیقۀ طول‌شرقی و ۳۱درجه و ۴۰دقیقۀ عرض‌شمالی، در هفت کیلومتری جنوب شرقی شهر بستان، مجاور پل سابله و در شرق جادۀ سوسنگرد- بستان قرار‌دارد و یکی از بزرگ‌ترین، کامل‌ترین و مستحکم‌ترین بیمارستان‌های صحرایی است که به‌وسیلۀ قرارگاه مهندسی رزمی خاتم‌الانبیاء(ص) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و وزارت مسکن‌و‌شهرسازی در سال۱۳۶۶ش با هدف پوشش مجروحان و ارائۀ خدمات درمانی به یگان‌های مستقر در نوار مرزی بستان، فکه، چزابه و منطقۀ شمال هورالهویزه احداث شد و زیر نظر بهداری رزمی جنوب قرارگاه کربلا قرار‌داشت.(پورجباری، ص۱۶۵؛ بیمارستان‌‌های صحرایی ... ؛ طهماسبی‌پور،ص۲۱؛ نقشه...).

سازۀ اصلی بیمارستان از کنار هم قرارگرفتن قطعات بتنى با زیربناى ۲۸۹۴مترمربع ساخته شده و مساحت کلی آن۳۵۷۰متر است. ساختمان بیمارستان با تپه‌ای هلالی شکل از جنس ماسه‌بادی و گل‌رس به قطر ۲تا۳متر و لایۀ دیگری از دال‌های بتنى به ابعاد۵۰×۱۵۰×۳۰۰ سانتی‌متر در نقش سپرانفجاری برای تحمل بمب‌هایی با قدرت تخریب زیاد، مقاوم‌سازی شده-بود(اصغریان‌جدی، قبادی،ص۱۴۴-147). بیمارستان دارای یک اورژانس بزرگ سرپایی و بستری، هشت اتاق عمل، آزمایشگاه، رادیولوژی، ریکاوری، بخش بستری، نقاهتگاه ش.م.ه، بانک‌خون، داروخانه، پد بالگرد و سایر بخش‌های لازم و تاسیسات جانبی بود(پورجباری، ص۱۶۵؛ دارایی و ربیهاوی،ص۶۵). و در آن‌جا خدمات پزشکی، عمل‌های اضطراری، مراقبت بعد از عمل و اعزام مجروحان به بیمارستان‌های شهرهای عقبه به انجام می‌رسید(عراقی‌زاده وبینات ،ص۲۸۰؛ غنجال و دیگران،ص۱۴۶-147).

این بیمارستان گرچه در اواخر جنگ تحمیلی به بهره‌برداری رسیده‌بود و به علت تغییر محور عملیاتی از جنوب به غرب کشور چندان از آن استفاده نشد، اما تا پایان جنگ فعالیت داشت و به حدود ۳۲۰۰۰مجروح و بیمار، خدمات ارائه داد(پورجباری،ص۱۶۵؛اصغریان‌جدی و قبادی،ص۱۴۵). پس از قطعنامۀ ۵۹۸ ( قطعنامۀ شورای امنیت سازمان ملل متحد در  ۲۹ تیر ۱۳۶۶ مبنی بر پایان دادن جنگ میان ایران و عراق که در ۲۷ تیر ۱۳۶۷ ایران آن را پذیرفت) این بیمارستان تا مدتی برای ارائۀ خدمات درمانی به نیروهای مستقر در خطوط پدافندی نوار مرزی از فکه تا شمال ‌هورالهویزه همچنان فعال بود و همچنین پذیرای اهالی بومی منطقه ‌،عشایر و مردم عادی منطقه. (صانعی،ص۶۷). بیمارستان، همچنین مدتی مقر نیروهای حافظ صلح سازمان ملل(un) بود و نیز بعد از انتفاضۀ عراق(قیام مردم عراق علیه حکومت صدام حسین در سال۱۹۹۰م/ 1369ش) مدتی به محل استقرار پناهندگان عراقی در ایران تبدیل شد. قرارگاه حفظ ابنیه و آثار دفاع مقدس استان خوزستان این مرکز درمانی را از سال ۱۳۸۶ با شماره ثبت۱۲۳ در ردیف آثار ملی دفاع‌مقدس قراردادو هر سال محل اسکان کاروان راهیان نور(گروه بزرگی از کاروان‌های سیاحتی - مذهبی در ایران که به بازدید از مناطق جنگی بازمانده از جنگ ایران و عراق در غرب و جنوب غربی این کشور می‌پردازند) است(پورجباری، ص۱۶۵؛ بیمارستان صحرایی...، بش)

مآخذ: اصغریان‌جدی، احمد، مهناز قبادی ،«بیمارستان صحرایى ضد‌انفجار در ایران»(تجلى یاریگرى دانش طب‌و‌مهندسى نظامى در پشتیبانى درمانى مجروحان)،فصلنامۀ علمی پژوهشی صفه، ، تهران: دانشگاه شهید بهشتی،پاییز۱۳۹۵ ،شم ۷۴؛ «بیمارستان صحرایی امام‌حسین (ع) در ردیف آثار ملی دفاع مقدس به ثبت رسید»،(بارگذاری: ۵ آذر ۱۳۸۶)،خبرگزاری دانشجویان ایران،<isna.ir >، (دسترسی: ۹آذر ۱۴۰۳)؛«بیمارستان‌های صحرایی منطقۀ جنوب در دوران دفاع مقدس»؛ ماهنامۀ صنعت درمان، آذر۱۳۹۱ ،شم ۱۹؛  پورجباری، پژمان، اطلس جغرافیایی حماسی۱: خوزستان در جنگ، تهران: صریر، ۱۳۸۹؛ صانعی، مهدی؛ «تپش قلب از پست امدادی تا اتاق جراحی»، ماهنامۀ امتداد، سال۱۳۹۰ش، شم ۶۵؛ طهماسبی‌پور،امیرهوشنگ، «سیر تحول بیمارستان صحرایی در جنگ تحمیلی»، نگین ایران،فصلنامۀ تخصصی مطالعات دفاع مقدس، تابستان۱۳۹۲ش، شم ۴۵؛ عراقی‌زاده،حسن، سعید بینات ، بیمارستان‌های صحرایی و عملکرد آن‌ها دردفاع مقدس( درس‌نامۀ آشنایی با فرهنگ‌و‌معارف دفاع مقدس)، تهران: وزارت بهداشت‌درمان‌و‌آموزش پزشکى،۱۳۹۸،ج۲؛ غنجال، علی و دیگران، «بیمارستان‌های صحرایی دوران جنگ تحمیلی»، فصلنامۀ طب نظامی، تابستان۱۳۸۳ش، شم ۶؛ دارایی و ربیهاوی، ؛ ،بیمارستان‌های صحرایی(1359-1368) ، تهران: معاونت مهندسی نیروی زمینی سپاه، مهر۱۳۶۹ش؛ نقشه۱:۲۵۰۰۰۰ بستان، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۷۸.